İstanbul’da deprem olursa tsunami olur mu?

İstabul’da bir tsunami olup olmayacağı merak konusu. Tarihi kayıtlar ve bilim adamlarının araştırmaları, İstanbul’da geçmişte çok sayıda tsunami olayının meydana geldiğini ve araştırmalar da İstanbul’da tsunami olma riski olduğunu gösteriyor. İstanbul’da tsunami olma ihtimaline insanlar pek inanmak istemese de, İstanbul’da tsunami olma ihtimali olduğuna inanmanızı sağlayacak çok sayıda veri bulunuyor.

İstanbul’da tsunami olur mu?

İstanbul, okyanus kıyısında olmamasına rağmen tsunami riski olan bir şehirdir. Bunun en önemli nedeni, İstanbul’un Kuzey Anadolu Fayı’nın yakınında yer almasıdır. Marmara Denizi’nden geçen fay hattında meydana gelecek bir kırılma nedeniyle tsunami oluşma ihtimali vardır. Tarih boyunca İstanbul’da meydana gelen depremlerde çok sayıda tsunami olayı kayıtlara geçmiştir.

Tsunamiler genellikle kıyı bölgelerinde deniz altı depremleri, heyelanlar veya volkanik aktivite gibi çeşitli jeolojik faktörler nedeniyle meydana gelir. İstanbul’daki diğer bir tsunami etkeni ise deniz altı heyelan olasılığıdır. Hem depremler hem de deniz altı heyelanlar nedeniyle İstanbul’da tsunami riski vardır.

İstanbul’da geçmişte meydana gelen tsunami olayları

Avrasya Plakasını Anadolu Plakasından ayıran Kuzey Anadolu Fay Zonu olarak adlandırılan bölgede konumlu olan İstanbul’da tarih boyunca meydana gelen depremlerde defalarca kez tsunamiler meydana gelmiştir.

• 447 Konstantinopolis depremi, 7.3 büyüklüğündedir ve depremin ardından tsunami meydana gelmiştir.
• 1010 yılında Bizans İmparatorluğu’nun başkenti Konstantinopolis’de, oldukça büyük bir deprem oldu. Depremden dolayı büyük bir tsunami meydana geldi ve Dragos açıklarındaki Vordonisi adası suya gömülmüştür.
• 1509 Konstantinopolis depremi sırasında da bir tsunami meydana gelmiştir. 7.7 büyüklüğündeki depremin ardından 6 metreyi aşan dalgalar şehri vurmuştur. Bu tsunaminin özellikle depremin tetiklediği deniz tabanındaki heyelanlardan kaynaklandığı öne sürüldü.
• 1766 İstanbul depremi sırasında İstanbul kıyılarını dev dalgalar vurmuş ve Marmara kıyılarındaki Osmanlı limanlarını kullanılmaz hale getirmiş. 7.1 büyüklüğündeki deprem nedeniyle çok sayıda insan ölmüştür.
• 1894 İstanbul depremi, 6.7 büyüklüğündedir ve 4.5 metrelik tsunamiye neden olmuştur.
• 1963 İstanbul depremi, 6.2 büyüklüğündedir ve 1 metrelik dalgaların kıyıya vurmasıyla sonuçlanmıştır.
• 1999 İzmit depremi sırasında Kocaeli kıyılarında 2.5 metrelik tsunami meydana gelmiştir.

Geçmişte meydana gelen tsunami kayıtları, ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi‘ndan elde edilmiştir.

İstanbul’da tsunami araştırması

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ile Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) tarafından 2019 yılında tsunami riski üzerine bir araştırma yapılmıştır.

Araştırmada Marmara Denizi’nde oluşabilecek tsunami kaynakları saptanmıştır. Bu kaynaklara göre oluşacak tsunamilerin karada oluşturabileceği etkileri değerlendirilmiştir.

İstanbul için tsunaminin kıyılara gelme zamanı 5-10 dakika arasında hesaplanmıştır. Depremin merkezine bağlı olarak bu süre 20 dakikalara kadar da çıkabilir.

Tsunami oluşması durumunda, Marmara denizinde etkili olma süresi 90-120 dakikadır. Deniz durgun görünse bile dalgalar sonradan kıyıya vurabilir.

Araştırmanın sonucunda, tsunami olması durumunda karada bulunanların denizden 100-150 metre uzaklığa, denizde bulunanların ise 50 metre deniz derinliği olan yerlere doğru hareket etmesi önerilmiştir.